Framework Management Tool Box : Leadership

Framework Management Tool Box : Leadership
ด้าน  Leading

ความหมายของผู้นำ (Leader)

ผู้นำ (Leader) คือบุคคลที่ได้รับการแต่งตั้งหรือการเลือกตั้งหรือการยกย่องจากกลุ่มให้ทำหน้าที่ของตำแหน่งผู้นำ เช่น การชี้แนะ สั่งการ และช่วยเหลือให้กลุ่มสามารถปฏิบัติงานได้สำเร็จตามจุดประสงค์ที่ตั้งไว้ได้มีการเขียนชื่อผู้นำแตกต่างกันออกไปตามลักษณะงานและองค์การที่อยู่ เช่น ผู้บริหาร ผู้จัดการ ประธานกรรมการ ผู้อำนวยการ อธิการบดี ผู้บัญชาการเหล่าทัพ ผู้ว่าราชการ นายอำเภอ กำนัน เจ้าคณะจังหวัด เจ้าอาวาส ปลัดกระทรวง คณบดี

ภาวะผู้นำ (Leadership)

หรือความเป็นผู้นำ ซึ่งหมายถึง ความสามารถในการนำ (The American Heritage Dictionary, 1985: 719) เป็นความสามารถที่มีอิทธิพลเหนือผู้อื่นและจูงใจให้ผู้อื่นปฏิบัติตาม-ทำงานให้บรรลุเปาหมาย ภาวะผู้นำจึงเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการใช้อำนาจหน้าที่ หรือบารมีในการกำหนดหรือชักจูงให้กลุ่มสมาชิกทำงานตามเป้าหมายที่กำหนดไว้ และการมีอิทธิพลต่อกลุ่มต่าง ๆ

ภาวะผู้นำ (Leadership) คือกระบวนการที่บุคคลใดบุคคลหนึ่ง หรือมากกว่า พยายามใช้อิทธิพลของตนหรือกลุ่มตน กระตุ้น ชี้นำ ผลักดัน ให้บุคคลอื่น หรือกลุ่ม บุคคลอื่น มีความเต็มใจ และกระตือรือร้นในการทำสิ่งต่าง ๆ ตามต้องการ โดยมีความสำเร็จของกลุ่ม หรือองค์การเป็นเป้าหมาย

ลักษณะของผู้นำ

องค์ประกอบของผู้นำ (Michel and Larson, J., 1987)

                1. ผู้นำเป็นกระบวนการ : กระบวนการของการก้าวเข้าสู่ความเป็นผู้นำ

                2. มีระดับความถูกต้องของการใช้อิทธิพล-อำนาจ : มีผู้ยอมรับในอำนาจ

                3. มีความสำเร็จของจุดมุ่งหมายที่ตั้งไว้

แบบของผู้นำตามแนวคิดของลิฟพิตต์ และไวท์ (Lewin,Lippit และ White,1939) มี 3 แบบ คือ

                1. ผู้นำแบบอัตตาธิปไตย (autocratic leader)

                                - ยึดตนเองเป็นหลัก

                                - เน้นการบังคับบัญชาและสั่งการ

                                - ไม่กระจายอำนาจแก่สมาชิก

2. ผู้นำแบบประชาธิปไตย (democratic leader)

- ยึดหมู่คณะเป็นหลัก

                - เปิดโอกาสให้สมาชิกมีส่วนร่วมตั้งแต่การวางแผน การปฏิบัติงาน และการประเมินผล

                - ตัดสินใจโดยกลุ่ม

                - ให้เกียรติ ให้การยอมรับแก่สมาชิก

3. ผู้นำแบบตามสบาย (laissez-faire leader)

                - ให้อิสระแก่สมาชิกอย่างเต็มที่

                - การนำแล้วแต่สมาชิกว่าจะเอาอย่างไร

                - ผู้นำเป็นแค่ผู้ผ่านเรื่อง และแสดงบทบาทน้อยมาก

แบบของผู้นำตามแนวคิดของเรดดิน (Reddin 1969) มี 2 แบบ คือ

1. ผู้นำ แบบมีประสิทธิภาพมาก มี 4 แบบ คือ

                          1.1 แบบนักบริหาร (executive)

-       ยึดความสำเร็จทั้งเรื่องงาน และผู้ร่วมงาน

-       มีศิลปะในการจูงใจคน

-       เน้นการทำงานเป็นทีม

-       กำหนดเป้าหมายความสำเร็จของงานสูง

1.2 แบบนักพัฒนา (developer)

-       เน้นความสามารถและคุณค่าของผู้ร่วมงาน

-       เป็นนักพัฒนาความสามารถของผู้ร่วมงาน

          1.3 แบบเผด็จการอย่างมีศิลป์

-       เชื่อมั่นในความคิดและวิธีการทำงานของตนเองสูง

-       มีศิลปะในการสั่งการ

-       เป็นคนเก่ง

-        ผู้ร่วมงานให้ความร่วมมือดี

          1.4 แบบข้าราชการ

-       ยึดกฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคับ อย่างเคร่งครัด

-       ไม่เน้นความสัมพันธ์ระหว่างผู้บริหารกับผู้ร่วมงาน

2. ผู้นำแบบมีประสิทธิภาพน้อย มี 4 แบบ คือ

                          2.1 แบบประนีประนอม (compromiser)

                                - ตัดสินใจโดยคำนึงถึงจิตใจของสมาชิกทุกคน

                                - ขาดความเด็ดขาดในการตัดสินใจ

                          2.2 แบบนักบุญ (missionary)

                                - มีจิตใจเมตตากรุณาต่อสมาชิก

                                - ไม่กล้าตัดสินใจปล่อยตามบุญตามกรรม

                                - รักษาความเป็นมิตรมากกว่างาน

2.3 แบบเผด็จการ (autocrat)

                                - ไม่ฟังความคิดเห็นของใคร

                                - ใช้อำนาจบงการ/สั่งการ

                          2.4 แบบหนีงาน

                                - หลีกเลี่ยงความรับผิดชอบ

                                - ขาดความตั้งใจจริงต่อการทำงาน

                                - ผลงานก็ต่ำ ความสัมพันธ์ก็ต่ำ

รวบรวมข้อมูลโดย : พีระวัฒน์  ชาติพฤกษพันธุ์